Η πανδημία από το νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2 (Covid-19) προκάλεσε μια τρομακτική ανατροπή στη ζωή μας και πρωτοφανή προβλήματα στην καθημερινότητά μας. Ειδικότερα, για τα άτομα με νόσο Alzheimer ή άλλης μορφής άνοια, και με δεδομένα τα κλινικά συμπτώματα της νόσου, δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα, τόσο στα ίδια τα άτομα όσο και στους περιθάλποντες και στις οικογένειές τους. Από τα διαθέσιμα μέχρι σήμερα στοιχεία, δεν προκύπτει ότι τα άτομα με άνοια έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από τον ιό Covid-19. Επειδή όμως τα άτομα αυτά είναι κυρίως ηλικιωμένοι, με άλλες υποκείμενες παθήσεις όπως π.χ. αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, κ.α. θεωρούνται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρά συμπτώματα, αν προσβληθούν από Covid-19. Επιπλέον τα άτομα με άνοια διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης συμπεριφορικών διαταραχών όπως είναι η σύγχυση, η ψυχοκινητική διέγερση, η αγχώδης διαταραχή, η κατάθλιψη και το παραλήρημα λόγω της κοινωνικής απομόνωσης από την εφαρμογή των γενικών περιοριστικών μέτρων. Παρά την ύπαρξη πολλαπλών ερευνητικών προσπαθειών παγκοσμίως, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία ή εμβόλιο για την αντιμετώπιση της λοίμωξης από τον ιό Covid-19. Η καλύτερη στρατηγική για τον περιορισμό της μετάδοσής του είναι η τήρηση των οδηγιών που ισχύουν για το γενικό πληθυσμό, όπως το τακτικό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, η αποφυγή της επαφής των χεριών με το πρόσωπο (μάτια, μύτη, στόμα), η τήρηση των αποστάσεων από άλλα άτομα (τουλάχιστον 2 μέτρα) καθώς και η χρήση προστατευτικής μάσκας, εφόσον απαιτείται. Ωστόσο, λόγω των κλινικών συμπτωμάτων της άνοιας, όπως είναι η έκπτωση μνήμης και οι συμπεριφορικές διαταραχές, τα άτομα με άνοια δεν είναι σε αρκετές περιπτώσεις σε θέση να κατανοήσουν πλήρως και να εφαρμόσουν επαρκώς τις οδηγίες προφύλαξης και να αξιολογήσουν σωστά κάποια συμπτώματα του Covid-19 (πυρετός, βήχας, κλπ.).
Γενικές οδηγίες για άτομα με άνοια που μένουν στο σπίτι και περιθάλποντες
Είναι σημαντικό, πέραν της ικανοποίησης των βασικών τους αναγκών, τα άτομα με άνοια, για να διατηρήσουν τις νοητικές τους ικανότητες, καθώς επίσης και την καλή ψυχολογική κατάσταση και την καθημερινή τους λειτουργικότητα, και στο βαθμό που είναι σε θέση να ανταποκριθούν, πρέπει :
- Να συνεχίζουν τις καθημερινές δραστηριότητές τους τηρώντας ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα όσο πιο πιστά γίνεται.
- Να επικοινωνούν τακτικά με τους αγαπημένους τους ανθρώπους μέσω τηλεφώνου ή βιντεοκλήσεων.
- Να κάνουν ήπια φυσική άσκηση, μέσα στο σπίτι ή σε ασφαλή υπαίθριο χώρο αν είναι δυνατόν. Το βάδισμα σε ακτίνα 200 μέτρων από το σπίτι, λαμβάνοντας φυσικά τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα, ελαττώνει τη συχνότητα εμφάνισης συμπεριφορικών παρενεργειών λόγω της απομόνωσης.
- Να ακολουθούν υγιεινή διατροφή (πλούσια σε φρούτα και λαχανικά) και να πίνουν αρκετά υγρά για να έχουν καλή ενυδάτωση.
- Να έχουν καλό και επαρκή ύπνο
- Να μένουν στο σπίτι και αν και όταν υπάρχει επείγουσα ιατρική ή άλλη ανάγκη να βγουν από αυτό, θα πρέπει να συνοδεύονται.
- Να κάνουν δραστηριότητες, οι οποίες ασκούν τον εγκέφαλό τους. Μερικές τέτοιες δραστηριότητες, οι οποίες ασκούν τον εγκέφαλο και βοηθούν στην αποφυγή της πλήξης και των συμπεριφορικών παρενεργειών της καραντίνας είναι :
- Η χρήση της τεχνολογίας όπως είναι τα κινητά τηλέφωνα, οι υπολογιστές και τα τάμπλετ όχι μόνο για την επικοινωνία με τα αγαπημένα τους πρόσωπα αλλά και για να περάσουν ευχάριστα τον χρόνο τους με διάφορες εφαρμογές, παιχνίδια, ασκήσεις κλπ
- Η ανάκληση ευχάριστων αναμνήσεων από το παρελθόν και η αφήγηση της προσωπικής τους ιστορίας.
- Η ακρόαση παλιών αγαπημένων τραγουδιών για τα οποία έχουν ευχάριστες αναμνήσεις
- Δραστηριότητες οι οποίες τους προκαλούν ευχαρίστηση, όπως διάβασμα, μουσική, ζωγραφική, κηπουρική, σταυρόλεξα, παζλ, πλέξιμο, τηλεθέαση της αγαπημένης τους εκπομπής, κ.α.
- Απλές οικιακές εργασίες όπως τακτοποίηση πραγμάτων και ρούχων, κ.α.
Οι περιθάλποντες πρέπει να έχουν την ευθύνη και στενή εποπτεία τήρησης των απαραίτητων μέτρων προφύλαξης, να έχουν υπομονή και κατανόηση και να προσφέρουν στα άτομα με άνοια συνεχή πρακτική και συναισθηματική υποστήριξη. Ως περιθάλποντες πρέπει να ενημερώνουν με απλά λόγια τα άτομα με άνοια για τη σοβαρότητα της κατάστασης λόγω του Covid-19. Στην περίπτωση που αυτά παρουσιάζουν άρνηση, τότε δεν είναι σκόπιμη η επανάληψη των ίδιων πληροφοριών. Η πληροφόρηση πρέπει να επικεντρώνεται και να αφορά τα σημαντικότερα θέματα, δηλαδή στην τήρηση των κανόνων υγιεινής, το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, την παραμονή στο σπίτι και την αποφυγή επισκέψεων. Πιο συγκεκριμένα οι περιθάλποντες πρέπει:
- Να φροντίζουν για την επάρκεια των φαρμάκων που λαμβάνει ο ασθενής και να διασφαλίζουν ότι λαμβάνει τη φαρμακευτική του αγωγή κανονικά.
- Να έχουν σε εμφανές σημείο το τηλέφωνο του προσωπικού του γιατρού.
- Να φροντίζουν για την έγκαιρη προμήθεια των απαραίτητων ειδών διατροφής και οικιακής χρήσης. Αυτό είναι προτιμότερο να γίνεται το πρωί όταν δεν υπάρχει πολύς κόσμος.
- Να δείξουν στα άτομα με άνοια πώς γίνεται το σωστό πλύσιμο των χεριών.
- Να τοποθετούν αυτοκόλλητα σημειώματα στο μπάνιο και σε άλλα σημεία του σπιτιού, ώστε υπενθυμίζουν στα άτομα που φροντίζουν να πλένουν τα χέρια τους για 20 δευτερόλεπτα.
- Να φροντίζουν ώστε να υπάρχουν αντισηπτικά με περιεκτικότητα τουλάχιστον 70% σε αλκοόλ σε συγκεκριμένα σημεία του σπιτιού, σε περίπτωση που ο ανοϊκός δε μπορεί να πηγαίνει στο μπάνιο εύκολα.
- Να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή σε συμπτώματα λοίμωξης, καθώς πολλές φορές τα άτομα με άνοια δεν τα αναφέρουν. Πρέπει να τα ρωτούν αν αισθάνονται κάποιο πόνο ή ενόχληση δείχνοντας το συγκεκριμένο σημείο.
- Στην περίπτωση που ο περιθάλπων δεν κατοικεί μαζί με το άτομο που φροντίζει, πρέπει να έχει τακτική επαφή μαζί του, είτε μέσω τηλεφώνου είτε μέσω βιντεοκλήσεων.
Χρήσιμα τηλέφωνα για πρακτικές συμβουλές και ψυχολογική στήριξη: Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης ΕΟΔΥ: 10306
Γενικές πληροφορίες για τον κορωνοϊό : eody.gov.gr
 | Από τον Βασίλειο Παπαλιάγκα ’95 MD/PhD Νευρολόγο Αναπλ. καθηγητή Φυσιολογίας Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος |