- Ποια είναι τα συμπτώματα του νέου κορονοϊού SARS-COV-2 που έχουν εξακριβωθεί ως τώρα;
Tο άτομο που μολύνθηκε από τον SARS-COV-2 μπορεί να είναι ασυμπτωματικό ή να εμφανίζει σε ήπια ή σοβαρή μορφή: συμπτώματα λοίμωξης κυρίως από το αναπνευστικό (πυρετό, βήχα, δυσκολία στην αναπνοή) μυαλγίες, καταβολή και σπανιότερα συμπτώματα από το γαστρεντερικό όπως διάρροια και έμετος. - Έχουμε αντιληφθεί ότι ο αυτός ο ιός δεν κάνει διακρίσεις. Σίγουρα, όμως, υπάρχουν οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Εκτός από τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ποιες είναι οι υπόλοιπες;
Πράγματι ο ιός δεν κάνει καμία διάκριση. Προσβάλλει όλες τις ηλικιακές ομάδες. Οι ευάλωτες όμως ομάδες κινδυνεύουν περισσότερο. Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν οι ηλικιωμένοι καθώς και τα άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με υποκείμενο χρόνιο νόσημα όπως καρδιαγγειακό νόσημα, πνευμονοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη, ανοσοανεπάρκεια. - Στην περίπτωση που έχουμε συμπτώματα ίωσης αλλά δεν ξέρουμε τι ίωση είναι, ποιες είναι οι βασικές οδηγίες;
Τηλεφωνούμε στον γιατρό μας ή στον ΕΟΔΥ στο 1135 και ακολουθούμε τις οδηγίες του. Αν τα συμπτώματά μας είναι ήπια, παραμένουμε στο σπίτι. Αν έχουμε πιο βαριά συμπτώματα, όπως υψηλό πυρετό και δυσκολία στην αναπνοή, πηγαίνουμε στο νοσοκομείο, ακολουθώντας τις οδηγίες του γιατρού μας. - Σε ποιους συμβουλεύετε να κάνουν το τεστ ανίχνευσης; Είναι όλα τα τεστ αξιόπιστα; Στην περίπτωση που είναι αρνητικό, σημαίνει ότι έχουμε ανοσία ή ότι δεν έχουμε εκτεθεί σε κίνδυνο;
Το κλειδί για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού είναι η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση με στόχο την απομόνωση-καραντίνα των ατόμων στα οποία ανιχνεύεται ο ιός αλλά και των επαφών τους.
Άτομα με τα συμπτώματα που ανέφερα παραπάνω, μπορούν να κάνουν την εξέταση για την ανίχνευση του κορωνοϊού είτε ιδιωτικά, αν έχουν ήπια συμπτωματολογία, είτε στο νοσοκομείο, αν αυτό κριθεί αναγκαίο από τους ειδικούς. Η διάγνωση SARS-CoV-2 στην παρούσα φάση της πανδημίας γίνεται ΜΟΝΟ με τη μοριακή εξέταση RT- PCR, λαμβάνοντας δείγματα από ρινοφαρυγγικό, στοματοφαρυγγικό επίχρισμα ή από το κατώτερο αναπνευστικό. Η δειγματοληψία θα πρέπει να γίνει είτε στο σπίτι του ασθενή που έχει ήπια συμπτώματα από ιδιωτικό υγειονομικό φορέα είτε στο νοσοκομείο σε βαρύτερα περιστατικά. Τα αντισώματα με τη μορφή των γρήγορων τεστ ανίχνευσης IgG/IgM ή ανοσοενζυμικών κλπ τεχνικών ανίχνευσης IgM και/ή IgA και/ή IgG σε αυτή τη φάση της πανδημίας ΔΕΝ έχουν αξία, εκτός αν χρησιμοποιούνται ως διαγνωστικό εργαλείο συνδυαστικά με την μοριακή εξέταση από χέρια ειδικών λοιμωξιολόγων. Μάλιστα, τα αποτελέσματά τους μπορεί να παραπλανήσουν ή να αποπροσανατολίσουν το κοινό από τη σωστή διάγνωση της νόσου COVID-19. Κι αυτό επειδή τα αντισώματα έναντι του SARS-CoV-2 παράγονται αρκετά αργότερα από την έκθεση και μόλυνση του ατόμου από τον ιό. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να έχει αρνητικά αντισώματα κατά την 9η ημέρα από την έκθεση στον ιό ενώ κατά την δέκατη ημέρα τα αντισώματά του μπορεί να θετικοποιηθούν. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι όλα τα άτομα δεν αναπτύσσουν την ανοσολογική τους απάντηση έναντι του ιού με τον ίδιο ρυθμό. Αυτή η καθυστέρηση ανάπτυξης αντισωμάτων καθιστά τις ανοσοδοκιμασίες ανίχνευσης αντισωμάτων ανεπαρκείς για την ταχεία αξιολόγηση πιθανού ή ύποπτου κρούσματος. Φαίνεται ότι οι δοκιμασίες ανίχνευσης αντισωμάτων είναι μεν χρήσιμος δείκτης της λοίμωξης, αλλά η χρησιμότητά τους θα είναι πιο εμφανής σε μεταγενέστερες φάσεις της πανδημίας, όταν θα εξετάζεται η απόκτηση ανοσίας του πληθυσμού. - Ποιες είναι βασικές συμβουλές στην περίπτωση καραντίνας φορέα ή ύποπτου για νόσηση περιστατικού στο σπίτι, μαζί με τους οικείους του;
Άτομα που ήρθαν σε επαφή με ύποπτο ή επιβεβαιωμένο κρούσμα
λοίμωξης με το νέο κορονοϊό (π.χ. μέλη οικογένειας, φίλοι, συνάδελφοι) παρακολουθούν την υγεία τους (θερμομέτρηση δύο φορές την ημέρα) από την ημέρα της τελευταίας επαφής με το κρούσμα και για 14 ημέρες. Σκόπιμη είναι η τακτική (καθημερινή) επικοινωνία με επαγγελματία υγείας για όλη τη διάρκεια της παρακολούθησης. Για όλο το διάστημα της παρακολούθησης (14 ημέρες) πρέπει να εφαρμόζονται τα παρακάτω:
• Διαμονή σε καλά αεριζόμενο δωμάτιο που χρησιμοποιείται μόνο από το άτομο αυτό.
• Περιορισμός όσων φροντίζουν το άτομο, ιδανικά ένα άτομο που δεν ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου (δηλαδή δεν είναι μεγάλης ηλικίας και δεν έχει χρόνιο νόσημα).
• Δεν επιτρέπονται επισκέψεις.
• Διαμονή των υπόλοιπων μελών της οικογένειας σε διαφορετικό δωμάτιο και εάν αυτό δεν είναι εφικτό, τήρηση απόστασης τουλάχιστον 2μ από το άτομο.
• Περιορισμός των μετακινήσεων του ατόμου στο σπίτι, όσο είναι δυνατό.
• Καλός αερισμός των κοινόχρηστων χώρων.
• Καλό πλύσιμο των χεριών πριν και μετά από κάθε επαφή με το άτομο ή το περιβάλλον του (δωμάτιο, αντικείμενα), πριν και μετά την προετοιμασία φαγητού, πριν το φαγητό και μετά τη χρήση της τουαλέτας (πλύσιμο με νερό και σαπούνι ή χρήση αλκοολούχου αντισηπτικού ανάλογα εάν τα χέρια είναι εμφανώς λερωμένα ή όχι).
• Πάντα κάλυψη στόματος και της μύτης κατά τη διάρκεια βήχα ή φταρνίσματος.
• Προσεκτική απόρριψη των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για κάλυψη της μύτης και του στόματος, σχολαστικό πλύσιμο στην περίπτωση που αυτά δεν είναι μιας χρήσης.
• Αποφυγή άμεσης επαφής με σωματικά υγρά, ιδιαίτερα σάλιο, πτύελα ή άλλες αναπνευστικές εκκρίσεις και κόπρανα με γυμνά χέρια και εφαρμογή γαντιών μιας χρήσης. Σωστή εφαρμογή της υγιεινής των χεριών.
• Αποφυγή επαφής με δυνητικά μολυσμένα αντικείμενα του ασθενούς όπως πιάτα, ποτήρια, μαχαιροπίρουνα, πετσέτες, σεντόνια τα οποία μετά από σχολαστικό πλύσιμο επαναχρησιμοποιούνται.
• Καθαρισμός και απολύμανση επιφανειών και αντικειμένων στο δωμάτιο του ασθενούς καθημερινά με κοινό απορρυπαντικό ή σαπούνι, ξέπλυμα και στη συνέχεια απολύμανση με διάλυμα οικιακής χλωρίνης σε αναλογία 1:50, αν χρησιμοποιείται χλωρίνη αρχικής αραίωσης 5%.
Καθαρισμός της τουαλέτας καθημερινά με τον ίδιο τρόπο. - Με σεβασμό στα θύματα της πανδημίας, βλέπουμε ότι η Ελλάδα διάγει μια καλή πορεία. Σε ποια φάση της καμπύλης εξάπλωσης του ιού βρισκόμαστε αυτές τις ημέρες, σύμφωνα με τα δεδομένα της ιατρικής κοινότητας και την προσωπική σας εμπειρία
Από τα δεδομένα που έχουν δηλωθεί και καταγραφεί στον ΕΟΔΥ μέχρι σήμερα φαίνεται ότι ο κορονοϊός στη χώρα μας ακολουθεί ομαλό ρυθμό μετάδοσης. Το στοίχημα στην παρούσα πανδημία είναι η ομαλοποίηση της επιδημικής καμπύλης στη χώρα μας –flattering of the curve- με στόχο να μπορέσει το Σύστημα Υγείας μας να ανταποκριθεί
αποτελεσματικά ώστε να χαθούν όσο λιγότερες ανθρώπινες ζωές είναιεφικτό και τα εξιτήρια από τις ΜΕΘ να είναι όσα και οι εισαγωγές ασθενών σε αυτές… Για να επιτευχθεί όμως αυτός ο στόχος, ελλείψει εμβολίου και ειδικής θεραπείας για τον νέο κορονοϊό, μόνο ένας αποτελεσματικός τρόπος υπάρχει: η κοινωνική αποστασιοποίηση και αποφυγή κοινωνικών επαφών (social distancing). Θα πρέπει λοιπόν να προσαρμόσουμε τη συμπεριφορά μας έτσι, ώστε αυτή να αποτελεί ένα «κοινωνικό εμβόλιο» με στόχο αφενός να μην μολυνθούμε από τον κορονοϊό και αφετέρου να μην μολύνουμε άλλους… Η χώρα μας οφείλει να προετοιμαστεί ώστε να συνεισφέρει στην παγκόσμια προσπάθεια ελέγχου της πανδημίας και να μην αποτελέσει έναν από τους «αδύναμους κρίκους». - Μπορεί η βελτίωση των καιρικών συνθηκών (άνοδος θερμοκρασίας) να περιορίσει τη διασπορά του Covid-19, όπως γίνεται συνήθως με τον εποχική γρίπη;
Δεν είναι προς το παρόν γνωστό κατά πόσο η βελτίωση του καιρού και η υψηλότερη θερμοκρασία σχετίζεται με περιορισμό της διασποράς του νέου κορωνοϊού Covid-19. Άλλοι ιοί, όπως της εποχικής γρίπης και του κοινού κρυολογήματος, μεταδίδονται ευκολότερα τους ψυχρούς μήνες χωρίς αυτό να αποκλείει την πιθανότητα νόσησης σε περιόδους που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες. - Η παγκόσμια ερευνητική ιατρική κοινότητα εργάζεται πυρετωδώς για τη δημιουργία αποτελεσματικού θεραπευτικού σκευάσματος για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού Covid-19 και των νοσημάτων που επιφέρει στον άνθρωπο. Πόσο κοντά είμαστε, τουλάχιστον για το φάρμακο;
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη νόσο. Η θεραπεία είναι συμπτωματική με στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων. (π.χ. πυρετός, δυσκολία στην αναπνοή). Η διεθνής βιβλιογραφία για τη χρήση αντιιϊκών κατά του νέου ιού είναι πολύ περιορισμένη και προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από την Κίνα. In vitro και in vivo μελέτες υποδεικνύουν ενδεχόμενη θεραπευτική δραστικότητα ορισμένων φαρμακευτικών ουσιών έναντι κορνοοϊών που μοιάζουν με το νέο κορονοϊό SARS-CoV-2. Ωστόσο, προς το παρόν, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία από τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες σε ανθρώπους με χρήση ομάδας ελέγχου, που να υποστηρίζουν τη χορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου σε ασθενείς με ύποπτη ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από το νέο κορονοϊό SARS-CoV-2. Σύμφωνα με την 6η έκδοση των Κατευθυντήριων Οδηγιών της Εθνικής Επιτροπής Υγείας της Κίνας, για την εμπειρική θεραπεία του COVID-19 συστήνονται τα εξής αντιιϊκά: ιντερφερόνη α (IFN-α) υπό μορφή
εισπνοών, lopinavir/ritonavir, φωσφορικήχλωροκίνη, ριμπαβιρίνη και arbidol (ευρέως φάσματος αντιιϊκό). Επίσης δοκιμάζεται η χορήγηση πλάσματος πλούσιου σε αντισώματα SARS-CoV-2 από ασθενείς που έχουν αναρρώσει από COVID-19. Ενθαρρυντικά αποτελέσματα εξάλλου έδωσε ένα νέο πειραματικό φάρμακο κατά του ιού SARS-Cov-2. Πρόκειται για τον πολύ ισχυρό αναστολέα, τον λεγόμενο αναστολέα σύντηξης ek1c4, που φαίνεται να έχει την ικανότητα να εμποδίζει τη μόλυνση του ανθρώπου από τον κορονοϊό, καθώς στοχεύει στη λεγόμενη πρωτεΐνη-ακίδα (λόγω του σχήματός της), την οποία χρησιμοποιεί ο ιός προκειμένου να προσκολληθεί στην επιφάνεια του υγιούς κυττάρου, να το επιμολύνει και έτσι να ξεκινήσει η διαδικασία του πολλαπλασιασμού του στο ανθρώπινο σώμα. - Στα ιατρικά σενάρια, η «επόμενη μέρα» θα σημαίνει ότι η νόσος θα εξαλειφθεί, θα γίνει εποχική ή, σε χειρότερη περίπτωση, θα συνεχίσει η επίπτωση παρατεταμένα μέχρι τη στιγμή που θα βρεθεί το εμβόλιο;
Πρόκειται για νέο παθογόνο το οποίο προκαλεί πανδημία σε εξέλιξη. Όλα τα σενάρια είναι πιθανά. Δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε τη διάρκεια της πανδημίας και πώς αυτή θα εξελιχθεί. Η κυκλοφορία και η διάθεση του εμβολίου έναντι του SARS-CoV-2 φαίνεται ότι θα αργήσει για να μπορέσει να ανατρέψει το τρέχον πρώτο πανδημικό κύμα του ιού. Ωστόσο, φαίνεται ότι το εμβόλιο θα μπορέσει να φανεί χρήσιμο σε μελλοντικά κύματα ή σε ένα μετα-πανδημικό σενάριο κατά το οποίο ο ιός θα συνεχίσει να κυκλοφορεί ως εποχικός. - Πώς προβλέπεται ότι θα είναι η διαδικασία για την άρση του περιορισμού μας στο σπίτι;
Αναφορικά με την άρση των περιοριστικών μέτρων, αυτή θα περάσει από διάφορα στάδια. Κάθε απόφαση της κυβέρνησης, έπειτα από συστάσεις των ειδικών, θα εκτιμάται ξεχωριστά και θα δοκιμάζεται την πράξη για διάστημα περίπου δύο εβδομάδων. Εννοείται ότι θα πρέπει να συνεχίζονται να τηρούνται οι αυστηροί κανόνες υγιεινής και κοινωνικής απόστασης αλλά και απομόνωσης όσων νοσούν. Δεν αποκλείεται λοιπόν, περιοριστικά μέτρα ή ακόμη και η καραντίνα να επιστρέφουν περιοδικά σε περιοχές ή πληθυσμούς όπου εμφανίζεται μεγάλη διασπορά του ιού. - Μένουμε σπίτι. Και ακούμε αρκετούς να αναρωτιούνται: «γιατί, ενώ έχω μείνει σπίτι εδώ και τόσες εβδομάδες και δεν έχω νοσήσει, δεν πρέπει να βγω ή να συνωστιστώ με φίλους που κι αυτή έχουν κάνει το ίδιο;». Τι απαντάτε;
Η απάντηση είναι ότι ο κορνοϊοός βρίσκεται παντού και είναι ιδιαίτερα μεταδοτικός. Η εξάπλωσή του έχει υπάρξει ραγδαία. Είναι ένας καινούριος ιός, και γι αυτό δεν είναι ακόμη καλά μελετημένος ως προς την βιολογική του συμπεριφορά. Όσο δεν υπάρχει εμβόλιο και ειδική θεραπεία, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να τηρούμε τους κανόνες υγιεινής και κοινωνικής απόστασης. Επειδή δεν είναι δύσκολο να «ξεφύγει» ο ιός και να προσβάλλει μαζικά πληθυσμό, γεγονός που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ούτε από τις πιο καλά οργανωμένες χώρες της Δύσης. Η ιταλική τακτική της καραντίνας που πρωτοεφαρμόστηκε τον 14 ο αιώνα ως τακτική προστασίας από ολυσματικές ασθένειες φαίνεται ότι ακόμα και σήμερα αποδίδει καρπούς. Πρόσφατες μελέτες κατέδειξαν ότι ο εμβολιασμός έναντι άλλων νοσημάτων όπως έναντι ερυθράς και ιλαράς μπορεί να προκαλέσει διασταυρούμενη ανθεκτικότητα (cross-resistance) του οργανισμού έναντι του SARS-CoV-2. Αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι τα νέα άτομα εμφανίζουν ηπιότερη κλινική εικόνα από τους ηλικιωμένους που δεν έχουν εμβολιαστεί για ερυθρά ή ιλαρά.Τέλος θα ήθελα να τονίσω ότι ο νέος κορονοϊός όχι μόνο δεν διαθέτει κανενός είδους «εξυπνάδα» αλλά δεν είναι καν ζωντανός μικροοργανισμός. Για να επιβιώσει και να πολλαπλασιαστεί χρειάζεται έναν ζωντανό οργανισμό, τον άνθρωπο. Ας του στερήσουμε τον εαυτό μας ως όχημα επιβίωσής του…
 | ΜΑΡΙΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ’88 Ιατρός Βιοπαθολόγος, Aναπληρώτρια Kαθηγήτρια Μικροβιολογίας & Ανοσολογίας του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος Γεν. Γραμματέας Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης |